Przejdź do treści

Biała – osada przy ulicy Łukowej

Ulica Łukowa jest jedną z najważniejszych ulic w historii Białej. Właśnie w tym miejscu około 1560 roku sołtys Lipnika, Walenty Krzyszko założył bezimienny przysiółek tkaczy, szewców i rzemieślników pochodzących z Bielska, który w 1564 roku liczył już trzynaście chat. Dzięki dalszemu napływowi rzemieślników, końcem XVI wieku przysiółek szybko przeobraził się w osadę, której nazwa po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawiła się w 1584 roku jako Bieła, Biela, Bialla i przyjęta została najprawdopodobniej od płynącej nieopodal rzeki. Od 1720 roku funkcjonuje nazwa Biała. Obecna ulica Łukowa była wówczas pierwszą osią komunikacyjną powstałej osady, przy której mieszkańcy budowali swoje chaty, była również częścią traktu handlowego zwanego Starą Drogą, wiodącego z Wiednia przez Kraków do Lwowa. Dzięki podróżnym Biała stała się osadą tranzytową, w której rodzimi rzemieślnicy obsługiwali nie tylko lokalny rynek, ale również podróżnych i kupców przemieszczających się szlakiem. W 1613 roku osada stała się osobną gminą wiejską, której centrum stanowił istniejący do dzisiaj placyk położony w połowie długości ulicy Łukowej. Pełnił on początkowo funkcję ogólnego placu targowego, w późniejszym okresie zmieniono jego przeznaczenie na targ mięsny. Przy placu znajdowała się również karczma, w której w sierpniu 1646 roku zebrała się szlachta cieszyńska uciekająca przed wojskami szwedzkimi, które nałożyły na szlachciców podatek wojenny. W karczmie przesiadywali także przemytnicy soli, bezpośrednio przed nocnymi akcjami przerzutu towarów na austriacką stronę. Prowadzono w niej również „szemrane” interesy, związane z handlem bronią produkowaną w Białej. Do dzisiaj jednak, nie jest znana dokładna lokalizacja budynku karczmy. Z upływem lat wieś rozbudowywała się wzdłuż drogi do Lipnika. 9 stycznia 1723 roku król August II Mocny przyznał Białej prawa miejskie. W latach trzydziestych XX wieku ulica Łukowa nosiła nazwę Rudolfa Seeligera – burmistrza Białej, a na placyku targowym miejscowi rzeźnicy sprzedawali tanie mięso.

Placyk przy ulicy Łukowej – dawne targowisko