Przejdź do treści
Strona główna > Ewangelicki Dom Diakonis

Ewangelicki Dom Diakonis

Dom diakonis.

W 1892 roku w Cieszynie z inicjatywy superintendenta dr Theodora Hasse, powstał Śląski Ewangelicki Dom Diakonis. Zadaniem diakonis była posługa w tamtejszym szpitalu ewangelickim. Rok później siostry rozpoczęły służbę także w Bielsku, gdzie objęły opieką pacjentów nowo powstałego szpitala im. Cesarza Franciszka Józefa, mieszkańców miejskiego Dom Opieki, ośrodka opieki nad dziećmi oraz przytułku dla ubogich. W 1902 roku część sióstr przeniosła się na stałe do Bielska i zamieszkała w nieistniejącym już dzisiaj budynku przy ulicy Orkana. W latach 1904 – 1905 przy skrzyżowaniu obecnych ulic Modrzewskiego i Listopadowej, na zlecenie parafii ewangelickiej wzniesiono dla sióstr nowy budynek, do którego przeniesiono dotychczasową siedzibę z Cieszyna.

Dom diakonis.

fot. Śląski Ewangelicki Dom Diakonis w Bielsku w 1911 r. Źródło: Jahres-Bericht des Schlesischen evang. Schwesternhauses (Diakonissen Anstalt) in Bielitz für das Jahr 1911, Wydawca: Im Selbstverlage des Schlesischen evangelischen Schwesternhauses, Bielitz 1911.

Projekt budowli wykonał Karol Schulz. W nowej siedzibie swoje lokum znalazło 80 diakonis. Do ich codziennych obowiązków należała opieka nad chorymi w bielskim szpitalu, praca w sierocińcu ewangelickim oraz miejskim Domu Opieki. Diakonisy utrzymywały się wyłącznie z datków i darowizn. Na ich uposażenie składało się mieszkanie, wyżywienie, pomoc lekarska i lekarstwa, ubranie służbowe, kieszonkowe w wysokości 40 koron, prawo do urlopu oraz po 10 latach służby prawo do dożywotniej opieki.

Dom diakonis.

Karta pocztowa: Bielitz – Evangelisches Schwesternhaus. Autor: b.d. Wydawca: H. Seibt, Meissen. Rok: 1906. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

W okresie międzywojennym jedną z większych inwestycji budowlanych bielskiego zboru była rozbudowa domu diakonis. Okres ten był trudny dla bielskich sióstr. W latach trzydziestych XX wieku, ówczesne władze wymówiły im służbę w Powiatowej Kasie Chorych oraz w miejskim Domu Opieki, gdzie zastąpione zostały przez siostry katolickie. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Bielska przez Niemców siostry dalej prowadziły swoją działalność. W 1940 roku w domu mieszkało około stu sióstr, które pracowały głównie w szpitalach w Bielsku i Cieszynie. W tamtym okresie diakonisy zabiegały o przejęcie ich placówki przez Stowarzyszenie Macierzystych Domów Diakonis w Kaiserswerth. Jednak ich podanie zostało odrzucone i ostatecznie Ewangelicki Dom Sióstr w Bielsku został przejęty przez diakonię w Zehlendorf pod Berlinem. Pod koniec wojny, gdy do Bielska zbliżał się front, placówka zakończyła swoją działalność i została ewakuowana zanim do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Te diakonisy, które zostały w mieście dostały „wilcze bilety”.

Dom diakonis.

fot. Dawny Ewangelicki Dom Diakonis w 2017 r., obecnie siedziba Prokuratury Rejonowej Bielsko-Biała Północ.

W okresie powojennym większość placówek noszących znamiona wyznaniowe została rozwiązana. Budynek diakonis został upaństwowiony i urządzono w nim szkołę dla pielęgniarek. Po 1989 roku bielska parafia ewangelicka odzyskała większość zabranych jej po wojnie nieruchomości. Starano się także o odzyskanie dawnej siedziby diakonis. Jednak w związku z faktem, że w czasie II wojny światowej Dom Sióstr był podporządkowany berlińskiemu, uznano majątek za poniemiecki, który nie podlegał zwrotowi. Obecnie w wyremontowanym budynku ma swoją siedzibę Prokuratura Rejonowa Bielsko-Biała Północ.

Na „starym” cmentarzu ewangelickim przy ulicy Modrzewskiego znajduje się kwatera, w której chowano bielskie diakonisy. W środku wznosi się wysoki pomnik z wyrytym znakiem sióstr – równoramiennym krzyżem w kole.

Dom diakonis.

fot. Kwatera diakonis na „starym” cmentarzu ewangelickim przy ul. Modrzewskiego.

W okresie reformacji Kościół Ewangelicko-Augsburski odrzucił instytucję zakonów, a ich odpowiednikiem stały się diakonaty, czyli wspólnoty kobiet służebnic – diakonis, których celem było poświęcenie się pracy społecznej i charytatywnej oraz pomaganie ludziom potrzebującym. Pierwszy diakonat powstał w 1836 roku w Kaiserswerth koło Düsseldorfu, jako Zakład Kształcenia Ewangelickich Pielęgniarek.

Śląski Ewangelicki Dom Diakonis – Bielsko-Biała, ul. Listopadowa 31