Przejdź do treści

Lalki zamiast sportowców w hali „Makabi”

W 1896 roku w Bielsku powstało pierwsze na świecie żydowskie towarzystwo gimnastyczne Bielitz-Bialer Israelitischer Turnverein, którego głównym celem było krzewienie kultury fizycznej wśród młodzieży żydowskiej. Działalność stowarzyszenia polegała na organizowaniu ćwiczeń fizycznych oraz prowadzeniu sekcji piłki nożnej. Od początku swojego istnienie klub borykał się z problemami lokalowymi. Brak własnej siedziby wymuszał prowadzenie zajęć w wynajętych pomieszczeniach m.in. Hotelu President, Żydowskiej Szkoły Ludowej, Żydowskiej Gminy Wyznaniowej. Bardzo często zajęcia odbywały się w plenerze. Po I wojnie światowej proniemieccy działacze sportowi zostali wyparci z klubu przez syjonistów, którzy w 1925 roku przekształcili stowarzyszenie w Bielsko-Bialskie Żydowskie Stowarzyszenie Gimnastyczno-Sportowe „Makabi”. W związku ze zmianą władz jego dotychczasowy zakres działalności ograniczający się do organizowania zajęć gimnastycznych oraz spotkań towarzyskich uległ zmianie. Powstały sekcje narciarska oraz tenisa stołowego. Dobrze prosperującej sekcji narciarskiej powierzono w 1931 roku zorganizowanie pierwszych Żydowskich Narciarskich Mistrzostw Europy Środkowej, które odbyły się na stokach Hali Boraczej. Problemy lokalowe „Makabi” zostały rozwiązane w roku 1934, kiedy przy obecnej ulicy Mickiewicza, władze Żydowskiej Gminy Wyznaniowej wybudowały Żydowski Dom Ludowy im. Chaima Bialika – poety, powieściopisarza i eseisty żydowskiego. W budynku znajdowały się sala gimnastyczna, garderoba, łaźnie i prysznice. Sala otwarta była dla ćwiczących od poniedziałku do czwartku w godzinach 16-22. W roku 1937 klub liczył pięciuset członków czynnych i należał do największych żydowskich organizacji sportowych w kraju. W sali gimnastycznej organizowane były zajęcia lekkoatletyczne, gimnastyczne, koszykówki, siatkówki oraz rytmiki i tańców. Prężnie działały utworzone sekcje piłki nożnej, pływacka, turystyczna oraz bokserka. Działalność Żydowskiego Stowarzyszenia Gimnastyczno-Sportowego „Makabi” nie ograniczała jedynie do sportu, stowarzyszenie brało również udział w życiu społeczno-kulturalnym miasta. Wybuch II wojny światowej przerwał działalność klubu. Po jej zakończeniu ocaleni działacze sportowi chcieli kontynuować pracę klubową i powołali do życia Żydowski Klub Sportowy „Makabi”. W grudniu 1948 roku do Urzędu Wojewódzkiego skierowano prośbę o zarejestrowanie klubu, jednak we wrześniu 1950 roku władze odmówiły rejestracji ŻKS „Makabi” stwierdzając, że jego powstanie nie odpowiada względom pożytku społecznego. W związku z odmową w 1951 roku następcy prawni izraelickiej Grupy Wyznaniowej przekazali budynek „Makabi” na potrzeby teatru lalek. Prace budowlane zmierzające do przystosowania pomieszczeń sportowych na potrzeby teatru rozpoczęto w 1953 roku. Pierwsza premiera sztuki Teatru Lalek Banialuka, w budynku przy ulicy Mickiewicza odbyła się w 1958 roku. Banialuka jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych teatrów zarówno w kraju, jak i na świecie. Ze swoimi przedstawieniami odwiedziła kilkadziesiąt państw, uczestniczyła w najbardziej prestiżowych festiwalach teatralnych. Od 1966 roku jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej.

Żydowski Dom Ludowy im. Chaima Bialika, Teatr Lalek Banialuka – ul. Mickiewicza 20