Przejdź do treści

Księgozbiór w spadku czyli duma Bielska na austriackim Śląsku

Na mocy testamentu z 26 października 1720 roku Zygmunta Frölicha – dyrektora kancelarii zamkowej, hrabiego Juliusza Sunnegha, pana na Bielsku, powstała w mieście pierwsza biblioteka publiczna. W testamencie Frölich przeznaczył cały swój księgozbiór na użytek publiczny dla bielskiej kancelarii, urzędników kancelarii i wszystkich wykształconych mieszkańców. Zastrzegł jednak by księgozbiór był utrzymywany w kompletnym stanie, w miejscu gdzie nie będzie narażony na wilgoć i zniszczenie oraz zakazał wypożyczania książek do domu, zezwalając na ich udostępnianie jedynie w bibliotece. Ponadto polecił by księgozbiór posiadał katalog i stałego bibliotekarza. Otwarta w wybrane dni tygodnia biblioteka pierwotnie mieściła się w bielskim zamku i była ruchliwym punktem w mieście. Około 1793 roku została przeniesiona do archiwum miejskiego w ówczesnym ratuszu bielskim na Rynku. Spadkodawca wraz z księgozbiorem pozostawił fundusz spadkowy w wysokości 1400 florenów reńskich, z których 200 florenów polecił przekazać na szpital przy kościele Św. Anny, by 5 procent rocznie zasilało jego dochody, 300 florenów dla kościoła Świętej Trójcy, 100 florenów na przytułek dla biednych, 300 florenów dla personelu kancelarii dworskiej oraz 400 florenów dla biblioteki, by 5 procent rocznie służyło na uzupełnienie i powiększenie księgozbioru. Egzekutorem testamentu i zarządcą funduszu był magistrat miasta Bielska i urzędnicy dworscy, dzięki którym biblioteka działała przez około osiemdziesiąt lat. Biblioteka była powodem do dumy dla miasta, gdyż była pierwszą publiczną biblioteką na całym austriackim Śląsku. Dnia 6 czerwca 1808 roku spłonęła wraz z księgozbiorem Frölicha w wielkim pożarze Bielska, którym strawił prawie całe miasto. Po pożarze brak było zainteresowania biblioteką. Ostatnie informację o kolekcji można znaleźć w sprawozdaniu do Urzędu Okręgowego z 31 maja 1843 roku, w którym zawarto zapisy o kapitale fundacyjnym Frölicha oraz stracie całej biblioteki w pożarze miasta. Ze środków funduszu pierwotnie chciano założyć nową bibliotekę, ale środki ostatecznie przepadły w skutek inflacji.

Pierwsza biblioteka publiczna na austriackim Śląsku – Zamek, później Magistrat bielski