Przejdź do treści
Strona główna > Plac Opatrzności Bożej dawny Deskowy

Plac Opatrzności Bożej dawny Deskowy

Plac Opatrzności Bożej.

W drugiej połowie XVII wieku ze zniszczonego wojną trzydziestoletnią Śląska do Lipnika i Białej zaczęła napływać ludność, uciekająca przed prześladowaniami religijnymi. Dużą liczbę wśród przybywających stanowili rzemieślnicy, szukający nowego miejsca do osiedlenia. W 1667 roku Franciszek Jan Lubowiecki ówczesny dzierżawca Lipnika w celu pobudzenia we wsi życia rzemieślniczego, sprowadził i osiedlił na terenach dolnego folwarku lipnickiego czterech śląskich tkaczy. Zobowiązał się też do wystawienia domów dla kolejnych sukienników. Nową osadę ulokował tuż przy granicy z Białą, pomiędzy obecnymi ulicami Paderewskiego, Wyzwolenia i Głęboką. Jej osią była obecna ulica Szkolna. Lokalizacja ta nie była przypadkowa, gdyż nieopodal znajdował się zamek – dwór starostów lipnickich, który zapewniał mieszkańcom ochronę przed napaściami rabusiów.

Plac Opatrzności Bożej.

Karta pocztowa: Biala-Bretterplatz. Autor: b.d. Wydawca: B.L.B. Rok: 1909. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

W 1669 roku w miejscu, gdzie obecnie koło kościoła Opatrzności Bożej przebiega ulica ks. Stojałowskiego uruchomiony został plac targowy. W ten sposób zaczęła rozwijać się osada zwana z czasem Przedmieście Biała. Na placu targowym odbywały się najpierw targi końskie, a następnie handlowano tam wyrobami z drewna i wikliny. Na początku XVIII wieku nastąpił silny rozwój osady. Lokalni rzemieślnicy sprzedawali na palcu swoje wyroby, czym tworzyli silną konkurencję dla sąsiedniej Białej. Przy placu działała słynna karczma „Zum Schloss” – „Pod zamkiem”, będąca własnością Georga Pohli, a od 1726 roku Mateusza Pohli. Kiedy w 1760 roku Przedmieście Biała zostało przyłączone do miasta Biała, plac nadal pełnił funkcję targową. W 1880 roku dzięki staraniom Bielsko Bialskiego Towarzystwa Upiększania Miasta obsadzono kasztanami brzeg płynącego przez plac potoku Niwka. Do 1890 roku plac, na którym zbiegały się szlaki handlowe z Bielska, Kęt, Lipnika, Komorowic i Żywca nosił nazwę Opatrzności Bożej, z uwagi na wzniesioną nieopodal kaplicę katolicką. Zwany też był starym targiem końskim. W 1890 roku z uwagi na sprzedawane na placu w czwartki i soboty drewno budowlane i opałowe, plac otrzymał nazwę Deskowego – Bretterplatz.

Plac Opatrzności Bożej.

Karta pocztowa: Biala – Lipnik. Autor: b.d. Wydawca: A.B.B. Rok: 1920. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

W 1903 roku w zachodniej części placu wzniesiono secesyjną kamienicę dla Walentego Jakubeckiego z charakterystyczną ścianą frontową, ozdobioną motywami roślinnymi. Około 1912 roku budynek, w którym obecnie mieści się apteka, należał do Jana Schuberta prowadzącego na jego zapleczu kuźnię i zakład kołodziejski. W lokalach od strony placu funkcjonowały sklep Edmunda Hahna z towarami manufakturowymi, lnianymi i bawełnianymi oraz zakład fryzjerski Rajmunda Sztuki. W sąsiednim, parterowym budynku, w którym obecnie znajduje się kwiaciarnia jego właściciel August Witecy prowadził winiarnię.

Plac Opatrzności Bożej.

Karta pocztowa: Biala – Bretterplatz. Autor: b.d. Wydawca: R. Mehl, Biala. Rok: b.d. Źródło: Piotr Kenig i Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2001. Domena: publiczna.

W latach trzydziestych XX wieku na placu oprócz drewna budowlanego sprzedawano również wyroby drewniane, m. in. taczki, grabki, łyżki, koryta oraz wyroby wiklinowe. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszyły się drewniane zabawki dla dzieci: kurki dziobiące ziarno i motyle na kółkach poruszające skrzydłami. W tamtym okresie przy wlocie ulicy Głębokiej znajdował się magazyn lodu, w którym w zimie składowano lód w taflach, wykorzystywany w lecie do schładzania towarów w przemyśle spożywczym. Ponadto w budynku obecnej biblioteki i kancelarii parafialnej mieściła się restauracja, prowadzona przez Goldberga, a w nieistniejącym dzisiaj budynku u zbiegu ulic Głębokiej i Szkolnej cukiernia Wrożyny.

Plac Opatrzności Bożej.

fot. Plac Opatrzności Bożej i fragment ul. ks. S. Stojałowskiego w 2018 r.

Jako miejsce targowe plac funkcjonował do lat sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to skanalizowano i przykryto betonem potok Niwka, tworząc drogę stanowiącą obecnie odcinek ulicy ks. S. Stojałowskiego.

Plac Opatrzności Bożej.

fot. Plac Opatrzności Bożej i fragment ul. ks. S. Stojałowskiego w 2023 r. Po lewej stronie budynek, w którym mieściła się winiarnia Augusta Witecy, za nim dawny budynek Jana Schuberta.

Stary targ koński, plac Opatrzności Bożej, plac Deskowy – Bielsko-Biała, pl. Opatrzności Bożej