Przejdź do treści
Strona główna > Fabryka na stawach miejskich

Fabryka na stawach miejskich

Fabryka Manhardta.

W 1869 roku na terenie dawnych stawów miejskich, u podnóża wzgórza Sikornik wzniesiono budynek fabryczny dla firmy Hähnel, Mänhardt & Comp. Firma istniała na rynku od 1860 roku i prowadziła dotychczasową działalność w wynajętych pomieszczeniach. Dopiero w 1870 roku przeniosła się do własnej hali fabrycznej. W 1878 roku przed budynkiem fabrycznym, przy ówczesnej ulicy Blichowej wzniesiono dwa identyczne budynki willowe w otoczeniu ogrodowym. Wille położone symetrycznie po obu stronach wejścia do fabryki należały do jej współwłaścicieli – Ferdinanda Hähnela i Adolfa Mänhardta.

Fabryka Manhardta.

Karta pocztowa: Bielitz – Bleichstrasse. Autor: b.d. Wydawca: Josef Grubner. Rok: ok. 1905. Źródło: Piotr Kenig i Wojciech Kominiak, Bielsko-Biała na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej, WMW Mirosław Caputa, Bielsko-Biała 2001. Domena: publiczna.

W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku w południowej i zachodnio-północnej części parceli wzniesiono kolejne zabudowania fabryczne, zamykające się wokół dziedzińca, a w latach 1912, 1922 i 1960 rozbudowywano główny budynek fabryczny.

Fabryka Manhardta.

fot. Dawny budynek fabryczny firmy Hähnel, Mänhardt & Comp. oraz wille współwłaścicieli w 2023 r.

Na przełomie XIX i XX wieku firma była największym austriackim producentem obić zgrzeblnych dla przemysłu tekstylnego. Bardzo duża część produkcji eksportowana była do Rosji, Rumunii, Bułgarii i Serbii. Firma posiadała stałe przedstawicielstwa w Łodzi, Białymstoku, Petersburgu, Moskwie i Bukareszcie. W 1875 roku właściciele firmy Ferdinand Hähnel, Benjamin Holländer i Adolf Mänhardt założyli pierwszy bielski browar parowy przy ulicy Cieszyńskiej.

Fabryka Manhardta.

fot. Dawny budynek fabryczny w 2023 r.

Po śmierci Hähnela i Holländera, od 1894 roku wyłącznym właścicielem fabryki przy ulicy Blichowej został Adolf Mänhardt. W 1914 roku fabrykę przejął syn i spadkobierca Adolfa Mänhardta – Adolf Gustav, a w 1935 roku jego syn Adolf Viktor – absolwent wydziału budowy maszyn Wyższej Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku. W wyniku II wojny światowej Mänhardtowie opuścili Bielsko i osiedlili się w Saalfelden w Austrii. Adolf Victor Mänhardt zmarł w 1973 roku.

Fabryka Manhardta.

Karta pocztowa: Bielitz – Bleichstrasse. Autor: b.d. Wydawca: A.B.B. Rok: 1916. Źródło: Monika Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2002. Domena: publiczna.

Po zakończeniu wojny wyburzono całe skrzydło zachodnie zabudowań fabrycznych oraz zdewastowano założenie ogrodowe i frontową część zespołu. W latach 1946 – 1994 w gmachu fabrycznym funkcjonował Zakład Artykułów Technicznych i Elementów do Maszyn Włókienniczych „Eltech”. W 1973 roku w związku z poszerzaniem obecnej ulicy Partyzantów wyburzono część obu willi. Od 1995 roku budynki mają prywatnych właścicieli.

Fabryka Manhardta.

fot. Dawne wille Hähnela i Mänhardta w 2023 r.

Dawny Zespół fabryczny firmy Hähnel, Mänhardt & Comp – Bielsko-Biała, ul. Partyzantów 22-24