Przejdź do treści
Strona główna > Dom Cechowy sukienników w Białej

Dom Cechowy sukienników w Białej

Dom cechowy w Białej.

Od drugiej połowy XVII wieku jednym z głównych źródeł utrzymania mieszkańców Białej było wytwarzanie sukien. Produkcja odbywała się w niewielkich warsztatach mistrzów sukienniczych. Mistrzom w pracy pomagali czeladnicy, uczniowie oraz członkowie rodziny. Praca trwała od godziny 5:00 do godziny 22:00. Mistrz zobowiązany był do zapewnienia czeladnikom wyżywienia i noclegu. W ciągu tygodnia warsztat mógł wytworzyć około 24 m sukna o szerokości 1,5 m. Ręczna produkcja sukien obejmowała procesy obróbki surowej wełny, przędzenia, tkania i wykończenia. Warsztat współpracował z folusznikami, postrzygaczami, farbiarzami. Produkty bialskich sukienników sprzedawane były na rynku lokalnym oraz eksportowane na rynki zagraniczne.

Sukiennicy, którzy stanowi najbardziej znaną i zamożną grupę zawodową w Białej zrzeszeni byli w cechu. Organizacja ta zajmowała się wydawaniem uprawnień mistrzowskich, chroniła swoich członków przed konkurencją, dbała o właściwą jakość wyrobów, pełniła rolę kasy zapomogowej oraz organizowała kształcenie przyszłych mistrzów. Przynależność do cechu była obowiązkowa i odpłatna, co gwarantowało cechowi stały dopływ środków finansowych.

W 1825 roku cech bialskich sukienników zakupił na swoją nową siedzibę duży, późnobarokowy budynek wzniesiony w 1812 roku dla zamożnego mieszczanina Walentego Szemeczka. Zakupiona od spadkobierców Szemeczka za kwotę 19 000 florenów nieruchomość, była wówczas najokazalszą budowlą w obrębie Nowego Rynku w Białej. Cech na swoje potrzeby zaadaptował parter budynku. Urządzono na nim dużą salę z przeznaczeniem na zebrania cechowe oraz gospodę. Piętro wynajmowano odpłatnie różnym najemcom. W latach 1850-1874 na piętrze funkcjonowała niższa szkoła realna w Białej, pierwsza szkoła średnia na terenie miast Bielska i Białej. Od 1895 roku na piętrze funkcjonowało Muzeum Miejskie, w którym gromadzono zbiory historyczne i etnograficzne.

Dom Cechowy w Białej.

Karta pocztowa: Biała – Dom Cechowy sukienników. Autor: b.d. Wydawca: b.d. Rok: b.d. Źródło: Ewa Dąbrowska, Dzieje cechów sukienników i postrzygaczy w Bielsku i Białej, Urząd Miejski w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2004. Domena publiczna.

W XIX wieku część bialskich sukienników, aby uniezależnić się od żądań płacowych pracowników, zaczęło wykorzystywać do produkcji maszyny parowe. Wdrażanie maszyn na coraz większą skalę doprowadziło do nieopłacalności ręcznego wyrobu sukna, a finalnie do upadku całego rzemiosła. Część młodych rzemieślników widząc kierunek zmian przekształciła swoje warsztaty w małe fabryki. Niektóre z nich z upływem czasu rozrosły się do wielkich przedsiębiorstw. Rozwój fabryk powodował, że cech stawał się coraz bardziej niepotrzebny. Nastąpił całkowity brak zainteresowania kształceniem na mistrzów sukienniczych, a fabrycznych robotników przygotowywano do zawodu w nowoczesnych szkołach. Pomoc i wsparcie robotnikom zaczęły oferować profesjonalne kasy zapomogowe. Pod koniec XIX wieku zmiany zaszły tak daleko, że cech bialskich sukienników stał się organizacją archaiczną i dlatego na początku XX wieku został rozwiązany. Dom cechowy przeszedł na własność miasta Biała.

Dom Cechowy w Białej.

fot. Budynek dawnej siedziby Cechu Sukienników w Białej w 2023 r.

Przed II wojną światową w budynku siedzibę miały Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Obóz Zjednoczenia Narodowego. W okresie II wojny światowej w budynku działało Muzeum Ojczyźniane – Heimatmuseum, otwarte 1 grudnia 1941 roku. Inicjatorem otwarcia muzeum w budynku był bielski przemysłowiec, pisarz i historyk amator – Karl Hoinkes. Do nowo otwartego muzeum trafiły eksponaty z Muzeum Miejskiego w Bielsku oraz z Muzeum Miejskiego w Białej. W lutym 1945 roku zbiory muzeum zostały częściowo zniszczone i obrabowane przez wycofujących się Niemców. Pozostałe zasoby muzealne przeniesiono na Zamek Sułkowskich. W latach siedemdziesiątych XX wieku budynek zaadaptowano na siedzibę Urzędu Stanu Cywilnego w Bielsku-Białej. Pierwsze śluby i rejestracje noworodków w nowej siedzibie USC odbyły się w lutym 1974 roku.

Dom Cechowy sukienników w Białej – Bielsko-Biała, pl. Wolności 7