Przejdź do treści
Strona główna > Fabryka i dom Karla Hessa

Fabryka i dom Karla Hessa

Fabryka Karla Hessa.

Karl Friedrich Hess urodził się 10 czerwca 1823 roku w ewangelickiej rodzinie w Białej. Mając dwanaście lat, rozpoczął naukę w zawodzie sukiennika. Kilka lat później odbył wymaganą przepisami dwuletnią wędrówkę czeladniczą po ośrodkach włókienniczych środkowej Europy. Po zakończeniu europejskich praktyk wrócił do Białej i podjął pracę w jednym z warsztatów sukienniczych. Po zdaniu egzaminu mistrzowskiego został przyjęty do cechu bialskich sukienników. W 1849 roku w wydzierżawionym pomieszczeniu Hess uruchomił pierwszą swoją tkalnię, którą wyposażył w dwa krosna. Po poślubieniu w 1850 roku Marii Bukowskiej państwo Hess zamieszkało przy obecnej ulicy Sempołowskiej, następnie Legionów, a w końcu w zakupionym na własność piętrowym budynku w Białej przy obecnej Paderewskiego 7.

Dom Hessa.

fot. Na pierwszym planie dawny dom Hessów przy ulicy Paderewskiego, w którym w 1876 r. bracia Sennewaldt otworzyli pierwszą austriacką fabrykę szczotek i pędzli.

Hess stopniowo rozwijał swoją działalność. W 1859 roku uruchomił przędzalnię, w której osiem lat później, jako jeden z pionierów w Białej i Bielsku zaczął wykorzystywać mechaniczne krosna. Kolejnym etapem rozwoju przedsiębiorstwa było otwarcie w 1873 roku oddziału wykończalni. Z upływem lat marka firmy umacniała się na rynku, jednak ograniczenia lokalowe hamowały rozwój firmy.

Fabryka i dom Karla Hessa.

fot. Budynek dawnej fabryki Hessa na skrzyżowaniu ulic Komorowickiej i Piłsudskiego w 2018 r.

W 1875 roku Karl Hess zakupił w Białej upadającą fabrykę apretury Karla Geyera, położoną przy skrzyżowaniu obecnych ulic Komorowickiej i Piłsudskiego. Jednocześnie sprzedał nieruchomość przy ulicy Legionów braciom Sennewaldt, którzy w budynku uruchomili „pierwszą austriacką fabrykę szczotek i pędzli”. Posiadany park maszynowy Hess przeniósł do nowo zakupionej fabryki i częściowo go zmodernizował. Ponadto w ramach prac remontowych założono instalację, która zasiliła fabrykę w energię. Jednocześnie zwiększono liczebność załogi. Uznanie marki Hessa spowodowało, że możliwości produkcyjne fabryki po raz kolejny okazały się niewystarczające. Dlatego w 1877 roku Hess zdecydował się na nabycie kolejnych obiektów przemysłowych. W ciągu ponad czterdziestu lat działalności stworzył on markę należącą do najważniejszych w monarchii austro-węgierskiej.

Fabryka i dom Karla Hessa.

fot. Przylegający do fabryki piętrowy dom mieszkalny Hessa w 2024 r.

W 1887 roku obok budynku głównej fabryki Hess wybudował okazały piętrowy dom mieszkalny według projektu budowniczego Gustava Bleicherta, prywatnie zięcia Hessa. Po jego śmierci w 1891 roku, prowadzenie przedsiębiorstwa przejął syn Gustav, zapewniając firmie dalszy rozwój. Jej produkty eksportowane były m.in. do Londynu, Paryża, Brukseli, Warszawy, Moskwy, Petersburga. W 1892 roku firma Carl Hess c.k. Uprzywilejowane Fabryki Towarów Wełnianych w Białej otrzymała zaszczytne prawo używania cesarskiego orła na szyldzie i pieczęci. W 1898 roku do firmy przystąpił, jako wspólnik najmłodszy z synów Hessa – Rudolf Moritz.

Fabryka Karla Hessa.

Ulica Komorowicka. W głębi po prawej stronie widoczna hala fabryczna Hessów. Karta pocztowa: Biala – Komorowitzerstrasse. Autor: b.d. Wydawca: B.L.B. Rok: 1909. Źródło: Monika Ćwikowska-Broda i Wiesław Ćwikowski, Bielsko-Biała i okolice – historia pocztówką pisana, Oficyna Wydawnicza M-C, Bielsko-Biała 2008. Domena: publiczna.

Po śmierci braci, aż do zakończenia II wojny światowej firmą zarządzali kolejni spadkobiercy. Ostatni z nich opuścili Białą w 1945 roku, uciekając przed wojskami radzieckimi. W 1946 roku fabrykę upaństwowiono, a w 1950 roku włączono do Państwowych Zakładów Przemysłu Wełnianego im. Ludwika Gawlika, które w 1969 roku przyjęły nazwę handlową WEGA.

Założyciel fabryki Karl Friedrich Hess spoczywa na cmentarzu ewangelickim w Białej przy ulicy Piłsudskiego.

Fabryka i dom Karla Hessa – Bielsko-Biała, Piłsudskiego 27 / ul. Komorowicka 36, ul. Komorowicka 38